online bezinning in tijden van crisis
Deze site is bij het begin van de Vasten ‘bevroren’
Frans Van Looveren schrijft al sinds de eerste lockdown ‘consolationes’ (troostertjes), kleine stukjes over iets wat hem iets doet, helpt in deze lastige periode. In de omzendbrief van vandaag, de eerste zondag in de Vasten, ging het over het Agnus Dei van Samuel Barber. Meer consolationes vindt u op https://norbertusblog.religie.one/
Goede morgen.
Het is zondag, en dan heb ik de neiging er met feestelijke muziek tegen aan te gaan. Maar in de veertigdagentijd houd ik het wat ingetogen. (Bach mocht in zijn tijd in Leipzig ook geen cantates uitvoeren tijdens de vasten). Ziehier het zeer bekende en geliefde ‘Agnus Dei’ van Samuel Barber, dat ons tot een moment van verinnerlijking brengt. Dit Agnus Dei was oorspronkelijk een adagio voor orkest, maar Barber heeft het achteraf omvormd tot dit stuk rustgevende gezongen religiositeit. Dit ‘Adagio’ heb ik al in een vorige reeks consolationes voorgesteld, maar gezongen spreekt het nog meer. En het Vlaams Radiokoor vertolkt het toch wel uitstekend. De uitvoering zet aan om binnen te treden in je eigen innerlijke ruimte. Vind ik. Ruimte die voor mij ook religieus is.
Samuel Barber (1910-1981) was een Amerikaans componist, geboren in Pennsylvania. Hij heeft nooit avant garde muziek geschreven zoals een aantal van zijn tijdgenoten dat wel deden. Je hoort dat ook wel in het Agnus Dei, dat hier volgt op de youtube:
Goede zondag, en geniet, zoals ik en zo vele anderen, ook van het bos/de natuur
Frans
[U kunt de bezinningen vanaf Palmpasen tot heden terugvinden via het menu hierboven.}
A.s. donderdag is het O.H. Hemelvaart. Een lastig feest voor 21ste eeuwse mensen. Een voorzet: Hier ziet u twee afbeeldingen van de hemelvaart: Links een moderne realistische en rechts een middeleeuwse symbolische.
 |  |
De bezinning op Hemelvaartsdag zal stilstaan bij de vraag: welke van de twee het meest geschikt is om de hemelvaart van onze Heer, die wij dan vieren, te ‘representeren’ en waarom.
Zondag 10 mei, 5de Paaszondag, zal Frans Van Looveren mediteren over het slot van Romeinen 8, waar Paulus de zin waagt: “Ik ben ervan overtuigd, dat niets, maar dan ook helemaal niets, zelfs de dood niet, mij zal kunnen scheiden van de liefde van God…” Zulke bijbelteksten noemde men in Bach’s tijd Kraftsprüche. Men verwerkte ze graag tot liederen, zoals u komende zondag ook zelf zult kunnen vaststellen.
Eén van de liederen zal zijn ‘Ist Gott für mich, so trete‘, een persoonlijke meditatie van Paul Gerhardt. De melodie is die van een Engelse ballade, Brave Lord Willoughby’s Welcome Home (Lord Willoughby had bij Bergen op Zoom de Spaanse troepen van Farnese teruggeslagen (1588). De melodie werd ook bekend als Rowland (naar een ‘jig’ = een gezongen klucht, die in Engeland, Nederland en Duitsland heel populair is geweest). Klavecinisten kennen het zeker (Byrd – Fitzwilliam Virignal Book, no. 160). Meer info over deze ‘tune’ en de variaties van Byrd, Dowland en Scheidt, vindt u hier
Ook fans van Sting kennen de tune (gitaar/luitversie van John Dowland). [ lees verder onder de youtubelink]
Hieronder een afbeelding van Lord Willoughby (voluit: Peregrine Bertie, 13th Baron Willoughby de Eresby (12 oktober 1555 – 25 juni 1601), eerst de rechterhand van Robert Dudley, Count of Leicester (die door Queen Elisabeth naar de Nederlanden was gestuurd om militaire steun te verlenen aan de Opstand van de nog jonge Republiek). Willoughby kreeg in 1588 de leiding over de verdiging van Bergen op Zoom, toen Alexander Farnese vanuit Antwerpen (gevallen in 1585) verder noordwaarts oprukte. Het feit dat Farnese de belegering van de vesting Bergen op Zoom niet tot een goed einde kon brengen, is een van de cruciale gebeurtenissen in wat wij nu de ’80-jarige oorlog noemen. Het was ook een knap staaltje militair vakmanschap van Bertie. Na deze glorieuze overwinning (die dus in de originele ballade wordt bezongen – zwaar overdreven, maar zo ging dat toen (en nu?)) heeft hij nog enige tijd in Frankrijk zijn diensten betoond aan Henry de Navarre. Oh ja, hij was ook voordien al in de Nederlanden geweest, in 1582, in Antwerpen samen met de Duc d’Anjou… ook een bewogen periode, met de moordaanslag op Willem van Oranje en de dood van zijn vrouw: Charlotte de Bourbon (begraven in de Antwerpse kathedraal).
4de Paaszondag: Lucas Lissnyder zal naar aanleiding van de Evangelielezing mediteren over ‘de weg naar binnen’.
Emmanuel Van Kerckhoven speelt ‘Liebster Jesu, wir sind hier‘ (J.S. Bach), een gebed om Verlichting.
Muziek en bezinning komen ‘online’ om 09u30
Om het wachten te verzachten kunt u luisteren naar een aria uit de cantate Schmücke dich, o liebe Seele (BWV 180), een danklied voor de ‘lieve zon, het licht des levens’ (in de tekst is dat natuurlijk… Jezus, die net als de zon met zijn warmte ons leven verlicht). De solist van dienst is Maria Christina Kiehr.
Bespreking van de cantate en deze tekst vindt u hier.
| 1. Sinfonia Violino I/II, Viola I/II, Continuo | |
| 2. Versus 1 S A T B (+ Cornetto, Trombone I-III), Violino I/II, Viola I/II, Continuo | |
| Christ lag in Todes Banden für unsre Sünd gegeben. Er ist wieder erstanden Und hat uns bracht das Leben. Des wir sollen fröhlich sein, Gott loben und ihm dankbar sein Und singen: Halleluja! Halleluja! | 1 Christus lag in de dood gebonden, Hij gaf zich voor onze zonde. Hij is verrezen, de Heer, en schenkt ons nu het leven weer. Laten wij dus vrolijk zijn, God loven en hem dankbaar zijn en zingen : halleluja. Halleluja ! |
| 3. Versus 2 S + Cornetto, A + Trombone, Continuo | |
| Den Tod niemand zwingen kunnt bei allen Menschenkinder. Das macht alles unsre Sünd, Kein Unschuld war zu finden. Davon kam der Tod so bald Und nahm über uns Gewalt, Hielt uns in seinem Reich gefangen. Halleluja! | 2 Niemand kan op tegen de dood, geen enkel mens op aarde; Dat komt omdat door onze zonde de onschuld is verdwenen. Zo kwam de dood al snel aan zet en heeft ons onderworpen, hield ons onder zijn bewind gevangen. Halleluja! (Kyrieleis) |
| 4. Versus 3 T, Violino I/II, Continuo | |
| Jesus Christus, Gottes Sohn, an unser Statt ist kommen und hat die Sünde weggetan, damit dem Tod genommen all sein Recht und sein Gewalt; Da bleibet nichts denn Tods Gestalt; Den Stachl hat er verloren. Halleluja! | 3 Jezus Christus, de Zoon van God, is op onze plaats gaan staan en heeft de zonde weggedaan. Zo heeft hij van de dood de rechtsmacht afgenomen. Hem rest enkel uiterlijk vertoon: De angel is eruit. Halleluja! |
| 5. Versus 4 S A T B, Continuo | |
| Es war ein wunderlicher Krieg, da Tod und Leben rungen. Das Leben behielt den Sieg; es hat den Tod verschlungen. Die Schrift hat verkündigt das, wie ein Tod den andern fraß, ein Spott aus dem Tod ist worden. Halleluja! | 4 Het was een wonderlijk gevecht, toen dood en leven worstelden. Het leven behield de overhand en heeft de dood verslonden. De Schrift verkondigt dat – toen de ene dood de ander vrat – er met de dood gelachen mag worden. Halleluja! |
| 6. Versus 5 B, Violino I/II, Viola I/II, Continuo | |
| Hier ist das rechte Osterlamm, davon Gott hat geboten. Das ist hoch an des Kreuzes Stamm in heißer Lieb gebraten. Das Blut zeichnet unser Tür; Das hält der Glaub dem Tode für. Der Würger kann uns nicht mehr schaden. Halleluja! | 5 Hier is het ware paaslam, zoals God het heeft bevolen. Het is hoog aan de stam van het kruis, met vurige liefde gebraden. Zijn bloed markeert nu onze deur Daarmee bezweert het geloof de dood. De verderver kan ons niet meer schaden. Halleluja! |
| 7. Versus 6 S T, Continuo | |
| So feiern wir das hohe Fest Mit Herzensfreud und Wonne, Das uns der Herr erscheinen läßt; Er ist selber die Sonne, Der durch seiner Gnaden Glanz Erleuchtet unsre Herzen ganz; Der Sünden Nacht ist verschwunden. Halleluja! | 6 Laat ons dan vieren ‘t hoge feest verheugd van hart en blij van geest: Het is de Heer die ons dit geeft. Hij is het licht, hij is de zon, Die met de glans van zijn genade onze harten weer laat stralen: De nacht der zonde is verdreven. Halleluja! |
| 8. Versus 7 S A T B, Continuo (+ Instr) | |
| Wir essen und leben wohl In rechten Osterfladen Der alte Sauerteig nicht soll Sein bei dem Wort der Gnaden. Christus will die Koste sein Und speisen die Seel allein, Der Glaub will keins andern leben. Halleluja! | 7 Wij eten en leven goed: in echte Paaskoeken hoort het oude zuurdeeg niet samen met het genadewoord voor te komen. Christus wil tot lafenis en spijs voor onze zielen zijn: Van iets anders wil het geloof niet leven. Halleluja! |
De Paasbezinning/viering komt online op
Overal wacht nu
binnen gespannen schutsblad
jong groen lenteblad
laat wat op tederheid wacht
toch niet door kilte sterven
Het schutsblad buigt uit
door de groeiende bloesem
en laat zich vallen —
ze laat de kinderhand los
het kind rent recht van haar weg
[Inge Lievaart, Zien hoe het spiegelt, Kok-Kampen, 1998, p. 38]
De dichtvorm is een ‘TANKA’, een oude Japanse dichtvorm van vijf regels met resp. 5-7-5-7-7 lettergrepen. (‘regels’, ‘lettergrepen’ zijn Westerse termen die de corresponderende Japanse taalkundige termen het best benaderen)
Hallo, allen.
Dat duizenden mensen over heel de wereld te midden van de coronapandemie sterven in de kliniek zonder dat de familie erbij kan zijn, is op zich al dubbel pijnlijk. Maar dat, wat gebeurde in Italië, een overleden patiënt reeds was begraven zonder dat de familie wist dat hij overleden was, is zo mogelijk nog pijnlijker. Speciaal aan deze patiënt en zijn nabestaanden, maar ook aan de vele andere duizenden en hun families is deze ‘consolatio’ opgedragen.
Je hoort vandaag het ‘Klaglied’ van Dietrich Buxtehude (ca 1637-1707). Deze componist, organist, klavecinist, muziekpedagoog en concertorganisator in Lübeck (Duitsland, in de buurt van Hamburg) was een voorloper van Bach en had op hem een grote invloed. Het klaaglied dat je vandaag gepresenteerd wordt, is door Buxtehude geschreven voor de begrafenis van zijn eigen vader die zelf ook organist was geweest in Lübeck.
Klik op de link en hoor het diepe verdriet van Buxtehude, dat ook het verdriet is van de duizenden families, en tenslotte van heel de mensheid.
Het lied wordt uitgevoerd (weeral) door de heerlijke contratenor Andreas Scholl. Duitse tekst en vertaling vind je in bijlage hierboven
Tot morgen
Elleboogstoot
Frans