Zondag 13 december (derde advent)

Op deze derde adventszondag laten we ons leiden door Psalm 24, letterlijk een intochtslied, vooral bekend vanwege de slotverzen, die ook al snel een functie kregen in de liturgie van de Kerk. En zelfs 2x: Advent èn Palmpasen ! U treft daarna een meditatie aan, voorafgegaan door een Adventslied, dat duidelijke gebaseerd is op deze Psalm. We besluiten deze ‘virtuele viering’ (in het Duits een ‘Andacht’, een aandachtsoefening) met de bekendste toonzetting van deze tekst. Als u ‘m straks hoort, weet u ‘t meteen (niet spieken...)

Psalm 24

Heft, poorten, uw hoofden omhoog,
en verheft u, gij aloude ingangen,
opdat de Koning der ere inga
Wie is toch de Koning der ere?
De Heer, sterk en machtig,
de Heer, geweldig in de strijd.

Heft, poorten, uw hoofden omhoog,
en verheft ze, gij aloude ingangen,
opdat de Koning der ere inga.
Wie is Hij toch, de Koning der ere?
De Heer der hemelse machten,
Die is de Koning der ere !

Psalm 24, 7-10

Een adventslied : Macht hoch die Tür…

Een populair Duits adventslied, dat in het Nederlandse taalgebied niet echt wil doorbreken, Het is een vrome meditatie op Jezus komst van de hand van Georg Weissel. Hij dichtte het voor de tweede adventszondag van het jaar 1623, toen in Königsberg (het tegenwoordige Kaliningrad) een kapel werd ingewijd, die later uitgebouwd werd tot de Altroßgärter Kirche. Waarschijnlijk ter gelegenheid van deze inwijding schreef Georg Weissel, die een week later als eerste pastor van deze kerk bevestigd werd, het lied ‘Macht hoch die Tür, die Tor macht weit’. In de tweede helft van de zeventiende eeuw werd de liedtekst in meerdere bundels opgenomen, waaronder de invloedrijke bundel Praxis Pietatis Melica (Berlijn 1661) van Johann Crüger. Het valt uiteen in twee gedeelten: in de eerste twee strofen wordt de Koning bejubeld als verlosser, helper, zachtmoedige en barmhartige. We worden opgeroepen hem te begroeten (Weissel dacht hierbij natuurlijk aan de nieuwe kerk, die haar deuren heeft geopend voor deze Heer. Echter: in de strofen 3 en 4 wordt het onthaal van de Koning toegepast op de gelovigen zelf: zij moeten de poorten van hun hart openen zodat Christus kan binnentreden. De melodie met haar driedelige, dansachtige ritme is afkomstig uit het Geistreiches Gesang-Buch van Johann Anastasius Freylinghausen uit 1704. Zij geeft dit adventslied, dat overigens internationaal en interconfessioneel erg populair is, een opgetogen en vrolijk karakter heeft, mits het vlot gezongen wordt (zoals door het Capella Vesperale o.l.v. Esther Sijp in deze video). Meer info vindt u in het Liedboekcompendium.

Gezang 120, Heft op uw hoofden, poorten wijd… , met meelopende tekst.
Uitvoerenden: Capella Vesperale o.l.v. Esther Sijp; Ruud Huijbregts, orgel (bron: KRO-NCRV)

Een psalm van David

Proeft u in dit lied de feestelijke sfeer van een processie?. ‘Van David’ zegt het opschrift. Die kennen we: dat is de koning die de ark van God naar Jeruzalem heeft gebracht, in processie. Hij reed niet in een gouden koets of een gepantserde limousine; neen hij danste in zijn witte onderkleedkleed voor de ark. Wat voor koning is me dat? Z’n vrouw, Michal, vond het maar niets.
Wat voor koning is zo veel later ‘de zoon van David’, als hij geboren wordt uit een heel gewoon meisje (ongehuwd zwanger, gelukkig was ze op een ‘goede man’ gevallen: Jozef). En trouwens niet eens in Jeruzalem, neen, in een onbetekenend gehucht van een bezet land…

Van God is de aarde

Wie is die God waarvoor David zijn koninklijke status aflegt? De psalm zegt het aan het begin: van de Heer is de aarde! Dat wil zeggen: van niemand anders. Ook dat is verrassend: Vaak lijkt het of de aarde toebehoort aan wie geld en macht hebben. Bijzonder moedig van de psalmist om dwars te gaan liggen, tegen de bierkaai op te bidden, en niet cynisch te worden en te buigen voor de gevestigde machten.
Hebben wij diezelfde moed? Paus Franciscus alvast wel, als hij verkondigt dat het belang van alle mensen primeert op het recht op privébezit (Fratelli tutti, 118-120).

Wie mag bij Hem komen?

Hoe machtig Hij ook is, Gods verlangen is eenvoudig: Hij wil dat mensen in zijn huis komen. Hij wil ze versterken, bemoedigen, kracht geven met zijn zegen. Van aangezicht tot aangezicht (v. 5-6). Maar kan dat wel? Een niet mensenkind en die grote God? Is de afstand niet veel te groot, de drempel te hoog? Zuiver zijn van hart zijn, daar komt het volgens de psalm op aan.
‘Zalig de zuiveren van hart’, zal Jezus zeggen. Dat wil zeggen: we zijn op de goede weg als we eenvoudig en oprecht proberen te leven met onze naasten, transparant, open, betrouwbaar.

Open gaan de poorten

Elisabeth en Zacharias, Maria en Jozef, de herders bij de stal: dat zijn straks de zuiveren van hart. Zij staan open voor God en voor de ander. Voor God ìn de ander. Waar God zo’n mensen vindt, daar wil Hij wonen. Daar mogen de poorten en de deuren ‘hun hoofden heffen’, wat een prachtig beeld! De poorten moeten wijd open, zo wijd als maar kan: God is niet zuinig, Hij maakt de mensen niet klein, Integendeel: God schept ruimte, maakt plaats, laat mensen groeien.
God stelt z’n eer erin om mensen groter te maken… niet kleiner. Over Hem zingt ook Maria in haar Magnificat. Die Heer ‘maakt zij groot’.

Van de ‘berg van de Heer’ naar de stal

Psalm 24 is één en al verwondering dat mensen God, hun schepper en bevrijder, mogen ontmoeten op zijn ‘heilige berg’, de tempel. Met Kerstmis blijkt deze Allerhoogste God de meest nederige der mensen te zijn, zo klein en kwetsbaar als een pasgeboren kind.
Als God zo bij ons is dan wordt het hoog tijd dat ook wij van onze troon komen en mens worden, onder de mensen. God heeft het ons voorgedaan.

[bewerking van een meditatie van Geert Vervaecke, CCV in het bisdom Brugge, ‘bidden met psalm 24’]


Psalm 24-bis: Lift up your heads (Messiah, G.F. Handel)

G.F. Handel: Messiah, HWV 56 / Deel 2, nr. 31. “Lift up your heads” · The English Concert · Trevor Pinnock. Een opname uit 1988, maar nog steeds heel fris en overtuigend.

UIt de Messiah van Handel, die zoals u weet geheel uit bijbelteksten is samengesteld (door Ds. Charles Jennens). Een huzarenstukje. Inderdaad, maar enkele eeuwen later toch vooral een getuigenis hoe creatief de christelijke kerk met Joodse bijbelteksten omging (en dan schrijft ik niet wat ik denk: hoe christenen de verwachting van het Joodse volk hebben ‘gekaapt’ en naar hun hand gezet, maar dit natuurlijk geheel terzijde). Geniet gewoon van deze vrolijke noot op de derde Adventszondag van het wel erg sombere jaar 2020… Er komen betere tijden:

Semi-chorus: Lift up your Heads, O ye Gates, and be ye lift up ye everlasting Doors, and the King of Glory shall come in.
Semi-chorus: Who is this King of Glory?
Semi-chorus: The Lord, strong and mighty, the Lord mighty in Battle.
Semi-chorus: Lift up your Heads, O ye Gates, and be ye lift up ye everlasting Doors, and the King of Glory shall come in.
Semi-chorus: Who is this King of Glory?
Semi-chorus: The Lord of Hosts: ⁠He is the King of Glory.
Chorus: The Lord of Hosts:⁠ He is the King of Glory.

Dick Wursten